چرا از آمالگام برای پر کردن دندان استفاده می کنند و کاربرد آمالگاماتور در این زمینه چیست ؟

درد و پوسیدگی دندان یکی از مشکلات پرشمار کسانی است که به دندان پزشکی مراجعه می کنند . در واقع بیمارانی که درد شدید دندان ندارند و کانال عصبی آن ها بعد از برداشت ، تراشیدن پوسیدگی به صورت کامل باز نشده است ؛ در این هنگام دندان پزشک شانس مجدد به دندان فوق را می دهد تا بتواند آن را حفظ کند ؛ و از عملیات پر هزینه عصب کشی جلوگیری نماید . دندان پزشکان در این هنگام اقدام به ترمیم دندان یا پر کردن دندان می نمایند . در این نوع درمان دندان از ماده ایی به نام آمالگام استفاده نمایند .

آمالگام چیست؟

آمالگام در فارسی معادل کلمه ملغمه بوده که به معنای مخلوطی از چند فلز است. معمولا پنجاه درصد از وزن آمالگام دندانی را عنصر جیوه و باقی آن را ترکیبی از فلزات نقره، مس و قلع تشکیل می‌دهد. این فلزات با هم مخلوط شده و ترکیب پایداری را تشکیل می‌دهند که دارای استحکام مناسبی جهت پر کردن حفرات دندانی خواهد بود.

آیا آمالگام سمی است؟

با این حال، بیماران به خصوص در سال‌های اخیر همواره این سوال را داشته‌اند که با توجه به سمی بودن فلز جیوه، آیا کاربرد آمالگام در ترمیم دندان‌ها می‌تواند برای انسان خطرناک باشد یا خیر.
در پاسخ باید گفت تحقیقات زیاد در این زمینه نشان داده‌اند که کاربرد آمالگام در افراد بالغ، کودکان بالای شش سال و یا حتی مادران شیرده، هیچ ضرری را متوجه سلامت عمومی افراد در کوتاه مدت و یا دراز مدت نمی‌کند.

این مسئله مورد تایید سازمان‌های معتبر بهداشتی نظیر سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) و جامعه دندانپزشکان آمریکا (ADA) نیز هست و این سازمان‌ها آمالگام را به عنوان ماده ای بی‌خطر در دندانپزشکی تایید کرده‌اند. جالب است که بدانید امروزه با توجه به آلودگی دریاها و اقیانوس‌ها، خطر جذب جیوه از بعضی از غذاهای دریایی مانند انواع ماهی‌ها سلامت افراد را تهدید می‌کند و میزان جذب جیوه در بدن از طریق آمالگام در مقایسه با این غذاها بسیار ناچیز و قابل اغماض است.

مزایای آمالگام چیست؟

بزرگترین مزیت آمالگام استحکام و پایداری آن برای مدت طولانی به حساب می‌آید. به همین دلیل، دندانپزشکان برای پر کردن دندان‌های آسیا (مولر)، پرکردگی‌های وسیع و یا افرادی که دچار دندان قروچه و سایش شدید دندان شده‌اند، تمایل بیشتری به ترمیم با آمالگام دارند. عمر متوسط پرکردگی با آمالگام حدود ده سال است، با این حال در مطالعات مختلف، موارد بسیاری از دوام پرکردگی دندان با آمالگام برای چندین دهه گزارش گردیده است.

آمالگام به خوبی تمامی درزهای ریز بین خود و دیواره دندان را پر می‌کند (خاصیت مهر و موم کردن درزها) و به همین دلیل، جلوی نفوذ عوامل پوسیدگی‌‌ زا و باکتری‌ها را به بخش‌های عمیق دندان خواهد گرفت.

چرا می توان آمالگام را به دیگر پر کننده ها ترجیح داد؟

آمالگام دومین نوع پر کننده با دوام است. استفاده از آن توسط دندانپزشک در مقایسه با سایر مواد پر کننده آسان تر و ارزان تر است. چند دقیقه بعد از مخلوط کردن پودرهای جیوه و فلز، آمالگام قابل استفاده است. این فرایند سریع، توسط پزشک و به وسیله آمالگاماتور انجام می شود.

چرا از جیوه در آمالگام استفاده می‌شود؟

جیوه در آمالگام سبب انعطاف‌پذیری روکش می‌شود و وقتی با یک پودر آلیاژی مخلوط می‌شود ترکیبی ایجاد می‌کند که آنقدر نرم است که به راحتی نرم شده و درون دندان فشرده می‌شود و از طرفی آنقدر زود سخت می‌شود که می‌تواند فشار جویدن و گاز گرفتن را تحمل کند.

جیوه فلزی است که به طور طبیعی در محیط وجود دارد و به حالت مایعی است که با گرما به گاز تبدیل می‌شود و با سایر مواد هم مخلوط‌ می‌شود. هر کسی در هوای تنفسی، آب آشامیدنی و خاک و غذای خود در معرض جیوه است. نگرانی‌ها در مقادیر بالای جیوه مثلا در ماهی‌ها به دلیل آلودگی دریایی است. جیوه در هوا به دلیل سوخت‌های دارای جیوه صنایع وارد می‌شود.

میزان آسیب‌رسانی جیوه در بدن به میزان آن بستگی دارد. مقادیر کم آسیبی نمی‌رساند و مقادیر بالا مثلا در کارگرانی که در کارخانه با جیوه سر و کار دارند سبب علائمی مانند اضطراب، حساس بودن، کاهش حافظه، سردرد و خستگی می‌شود. تناقض نظرات در مورد میزان جیوه موجود در آمالگام و میزان جذب این جیوه توسط بدن است. در گذشته باور بر این بود که هیج جیوه‌ای از آمالگام آزاد نمی‌شود. ولی اخیرا مشخص شده است که مقادیر کمی از جیوه به حالت بخار از آمالگام آزاد می‌شود. تحقیقات در این زمینه دچار تناقض در مورد میزان جیوه آزادشده هستند. بسیاری از مطالعات نشان داده است که میزان این جیوه حتی از میزان جیوه‌ای که روزانه در محیط در معرض آن هستید کمتر است.

معرفی دستگاه:

همان طور که اشاره نمودیم آمالگام مشتکل از مواد مختلفی است که مهم ترین آن ها جیوه است . حال نکته ایی که در اینجا قابل ذکر است ؛ این است که اگر جیوه با مواد دیگر مخلوط شود به سرعت سفت می شود از این رو آمالگام را به صورت پودری که فاقد جیوه است به فروش می رسانند . هر زمان که دندانپزشک نیازمند آمالگام بود . باید این ماده را با جیوه مخلوط کند . از این رو برای مخلوط کردن آمالگام با جیوه نیازمند دستگاهی است که به آن آمالگاماتور می گوییند. در واقع ترکیب آمالگام با جیوه به صورت دستی بسیار دشوار است و به همین دلیل برای اینکه بتوان این دو ماده را به خوبی با هم ترکیب کرد و آن را به صورت خمیری همگن درآورد از دستگاه همزنی به نام آمالگاماتور استفاده می کنند.

آمالگاماتور (Amalgamator) از دو کلمه Amalgam به معنی آلیاژی از دو یا چند فلز که جیوه یکی از آنهاست و Ator به معنی عامل , تشکیل شده است و در کل به منطور ترکیب مواد قالب گیری  دندان استفاده می شود .

انواع آمالگاماتور

۱- آمالگاماتور کپسولی

در این نوع از آمالگاماتور ها تنظیم میزان پودر آمالگام و جیوه امکان پذیر نیست چرا که شرکت تولید کننده کپسول، مقدار مشخصی از آمالگام و جیوه را در داخل یک کپسول قرار داده و آن ها را با استفاده از یک پرده نازک جدا کرده است. در زمان نیاز، یک کپسول را در محل مشخص در دستگاه ( گیره مانند) قرار داده سپس دستگاه را روشن می کنیم با چرخش گیره، آمالگام و جیوه با هم مخلوط می شوند.

چند نوع آمالگاماتور کپسولی در بازار وجود دارد، که اصول کار همه دستگاه ها همین طور است که در بالا ذکر شد، اما با این تفاوت که آپشن ها و سیکل های متفاوت، شرکت های تولید کننده بر روی آن ها قرار می دهند.

از انواع کپسولی می توان به کپسولی دوموتوره تایمر دیجیتال، تک موتوره تایمر آنالوگ و تک موتوره تایمر دیجیتال اشاره کرد که تفاوت آن ها در تلرانس زمانی هست که دستگاه به ما می دهد. در نوع دوموتوره این ویژگی وجود دارد که در صورت خرابی یک موتور کاربر می تواند با موتور دیگر به کار خود ادامه دهد البته تفاوت دیگر، در دور موتور می باشد که دستگاه های دو موتوره از دور موتور بالاتری بر خوردار هستند.

۲- آمالگاماتور ترکیبی (اتومات یا پودری)

در این نوع از آمالگاماتور ها دو محفظه مجزا وجود دارد که یکی برای آمالگام و دیگری برای جیوه می باشد. زمانی که دستگاه را روشن می کنیم آمالگام و جیوه به نسبت ۸۰ به ۲۰ با یکدیگر ترکیب می شوند.

۳- آمالگاماتور دوکاره (کپسولی + پودری)

در این نوع از آمالگاماتور ها میزان آمالگام توسط کاربر قابل تنظیم است اما مقدار جیوه ثابت می باشد. در این دستگاه یک پیچ تنظیم کننده وجود دارد که سمت مثبت آن مقدار آمالگام را افزایش و سمت منفی آن مقدار آمالگام را کاهش می دهد.

استفاده از آمالگاماتور

• قبل از استارت دستگاه، از محکم بودن کپسول خروجی در دستگاه های اتومات اطمینان حاصل نمایید.

• پس از هر بار استفاده از آمالگاماتور اتومات،  رزوه های لوله خروجی آمالگام  را با برس  یا مسواک  تمیز کنید.

• دستگاه را در معرض نور مستقیم خورشید قرار ندهید.

• در صورتی که داخل مخازن دوزیمتری پر از پودر و جیوه باشد، نقل و انتقال دستگاه را با احتیاط انجام دهید.

• از تراز بودن جای دستگاه اطمینان حاصل کنید.

• از قرار دادن دستگاه در مجاورت دستگاه های دیگر با نیروی الکترومغناطیسی بالا خودداری کنید.

• توجه داشته باشید که ضربات شدید باعث آسیب رسیدن به موتور دستگاه می شود.

اجزای آمالگاماتور :

• کابل ورودی تغذیه Ac  به 220 ولت

• فیوز باکس (فیوز شیشه ای )

• کلید پاور, که چراغ نئون درون آن قرار می گیرد

• تایمر مکانیکی

• چراغ سیگنال موتور

• کلید انتخاب سرعت موتور HI و LOW

• موتور AC تک دور یا دو دور

• دسته یا گیره نگهدارنده کپسول آمالگام (باید حرکت رفت و برگشتی داشته باشد )

• مبدل حرکت دورانی به رفت و برگشتی + بلبرینگ :

از آنجا که موتور حرکت دورانی دارد و دسته حرکت رفت و برگشتی دارد از این رو نیاز به یک سیستم مکانیکی داریم که حرکت دورانی را به حرکت رفت و برگشتی تبدیل کند . درون این مبدل یک بلبرینگ وجود دارد .

• تسمه موتور+ فنر نگهدارنده یا محدوده کننده حرکت گیره نگهدارنده کپسول