در گذشته یکی از علت های بیشماری که مردم به دندانپزشکی مراجعه می کردند وجود دندان های شکسته و خالی بود ؛ دندانپزشکان برای پر کردن و ترمیم کردن این دندان ها از موادی به نام آمالگام استفاده می کرد ،این مواد مزایا و معایبی به همراه داشت ؛ که یکی از مزایای آن استحکام و پایداری آن به مدت طولانی است اما یکی از معایب آن این است که جلوه بدی به دندان می دهد . با روی کار آمدن مواد کامپوزیت ، موارد استفاده از آمالگام کاهش پیدا کرد .
کامپوزیت چیست ؟
کامپوزیت در واقع همان موادی است که برای پر کردن دندانها استفاده میشود. مواد کامپوزیتی به صورت خمیری بوده و همرنگ دندانهاست که یک لایه نازک از آن بر روی سطح دندان قرار میگیرد و فرم داده میشود.
انواع کامپوزیت دندان
کامپوزیتها مواد رزینی هستند که با توجه به تعداد و اندازه ذراتشان در دستههای مختلف قرار میگیرند و کاربردهای مختلفی نیز دارند. به طور کلی میتوان مواد کامپوزیتی را به چهار گروه تقسیم کرد.
1.کامپوزیت نوع هیبرید
2.کامپوزیت میکروفیلد
3.کامپوزیت نانوفیلد
4. IPS ونیرها
هر کدام از این کامپوزیتها موارد استفاده مخصوص خود را دارند. چرا که در دندانهای جلو زیبایی و درخشندگی عامل مهم است و در دندانهای عقب داشتن استحکام کافی که بتواند نیروهای جویدن را به خوبی تحمل کند.
کامپوزیت نوع هیبرید: کامپوزیتهای دندانهای خلفی ذرات بزرگتر و استحکام بیشتری دارند و معمولا از نوع هیبرید هستند.
کامپوزیت میکروفیلد: برای ترمیم دندانهای جلویی از کامپوزیتهای میکروفیلد استفاده میشود که ذرات ریزتر و استحکام کمتری دارند اما در عوض سطح صافتر و براقتر و درخشانتری بعد از پالیش از خود به جای میگذارند. هر اندازه که سطح کامپوزیت صافتر باشد رنگ گرفتن آن و نیاز به پالیشهای دورهای به مرور زمان کمتر خواهد شد.
کامپوزیت نانوفیلد: امروزه کامپوزیتهای نانوفیلد هم در بازار هستند تا بتوانیم استحکام و زیبایی را همزمان در ترمیم دندانها به دست بیاوریم.
IPS ونیرها (یا کامپوزیت ای پی اس): یکی دیگر از انواع کامپوزیت که جدیدا مورد استفاده قرار میگیرد، IPS ونیرها (کامپوزیت های سرامیکی ) هستند. این کامپوزیت ها به علت داشتن ذرات سرامیکی نسبت به نسلهای قبل دارای ثبات رنگ و استحکام بالاتری هستند و بیشترین تشابه ظاهری را به لمینت های سرامیکی دارند.
لایت کیور از دو کلمه لایت ( Light ) به معنی نور و کیور( Cure ) به معنی به معنی معالجه و درمان ساخته شده است و بصورت کلی برای نور درمانی استفاده میشود.
کامپوزیتهای کنونی در ابتدا خمیری شکل هستند و کامپوزیت نوری نامیده میشوند، چرا که هنگام رسیدن نور به آن شروع به سفت شدن میکنند .این کامپوزیت مخلوطی از مونومرها ساخته شده است که هنگام رسیدن نور به آن به پلیمر که ماده ای است سفت و محکم تبدیل میشود.
همانطور که اشاره شد، این کامپوزیت ها ابتدا خمیری شکل هستند تا دندانپزشکی براحتی بتواند حفره دندان را پر کرده و به آن شکل دلخواه را دهد و سپس توسط دستگاه لایت کیور آنرا محکم و سفت کند.
اما نوری که دستگاه لایت کیور تولید میکند یک نور مرئی با طیف آبی رنگ ولی با توان بالاست و دقت شود به هیچ عنوان نور ماوراءبنفش یا لیزر ندارد و هیچ نور مضری برای بیمار ندارد به همین خاطر قدرت نفوذ آن در کامپوزیت تنها ۲ میلیمتر است و به همین خاطر دندانپزشک باید هنگام کار با کامپوزیت بصورت لایه لایه از کامپوزیت استفاده کند یعنی هنگامی که لایه ای حدود ۲ میلیمتر را استفاده کرد باید زمان حدود ۲۰تا 30 ثانیه از لایت کیور استفاده کند سپس لایه دیگری را قرار دهد تا لایههای زیرین کاملا سفت و محکم گردند.
انواع لایت کیور:
لایت کیورها در دو نوع هالوژنی و LED وجود داشته که هر دو نوع آن را بررسی میکنیم.
لایت کیور هالوژنی:
لایت کیور هالوژنی جزو اولین دسته از لایت کیورها میباشند. لامپ هالوژنی مصرف برق بالایی داشته و به همین دلیل گرمای زیادی تولید میکند. در نتیجه در این دسته از لایت کیورها شاهد یک فن خنک کننده هستیم. لایت کیورهای هالوژنی عموما وزن زیادی داشته و به دلیل وجود فن خنک کننده، صدای زیادی نیز تولید میکنند.
لایت کیور LED:
لایت کیورهای LED، نوع جدیدتر لایت کیورها میباشند که مصرف برق پایین و عدم تولید گرما در آن باعث شده تا محبوبیت بیشتری پیدا کنند. در این نوع از لایت کیورها خبری از فن خنک کننده نیست. چراکه گرمای تولید شده توسط LED بسیار کمتر از لامپ هالوژنی میباشد.
همچنین لایت کیورهای LED مشکلاتی از جمله صدای زیاد، بزرگی و سنگینی، که در لایت کیورهای هالوژنی شاهد آن بودیم را ندارند. تنها نقطه ضعف لایت کیورهای LED این است که طول موج آن نسبت به لایت کیور هالوژنی در بازه کوچکتری قرار دارد.
اشعه آبی لایت کیور ، با لیزر متفاوت است
دستگاه لایت کیور دستگاهی متفاوت از لیزر می باشد. ولی بسیاری از درمان هایی که با این دستگاه انجام می شود، با دستگاه لیزر هم قابل انجام می باشند. البته دستگاه لیزر کاربردهای بسیار متنوع تر و گسترده تری در دندانپزشکی دارد و هر روز جنبههای جدیدی از کاربرد تکنولوژی لیزر در دندانپزشکی، معرفی می شود.
مواد پرکردنی همرنگ دندان (کامپوزیتها) شایع ترین موادی هستند که با دستگاه لایت کیور عملیات سفت شدن (ستینگ) آنها آغاز می شود.کامپوزیتهایی هم هستند که بدون استفاده از این دستگاه ستینگ (سفت شدن) آنها صورت می گیرد. در ارتودنسی هم گاهی برای چسباندن ابزارهای ارتودنسی مانند براکت،محکم شدن ماده ای که برای چسباندن استفاده می شود با دستگاه لایت کیور انجام می شود. نکته مهم این است که بدانیم نور آبی هیچ کدام ازاین دستگاههای دندانپزشکی خطری را متوجه ما نمیکنند، ازنوع نور مرئی (سرد) بوده و بنابراین جنس پرتوهای لیزر هم نیستند!
اشعه آبی رنگی این دستگاه که به دندان تابانده می شود چقدر مضر است ؟
نور آبی رنگی که در هنگام درمان بوسیله دستگاه لایت کیور به دندان بیمار تابانده می شود در طیف نور های مرئی بوده و از جنس نورهای فرابنفش و لیزر نمی باشد ، تنها تفاوت این نور در شدت بالای آن است ، البته نور لایت کیور هیچگونه آسیبی به بافت دهانی بیمار وارد نمی کند و فقط اگر افراد به مدت طولانی به نور لایت کیور نگاه کنند همانند کسانی که در معرض طولانی مدت نور خورشید قرار دارند ممکن است به بیماری های چشمی از جمله آب مروارید دچار شوند . به همین دلیل است که دندانپزشکان و دستیاران آنها در هنگام استفاده از لایت کیور از عینک های مخصوص و تلق های نارنجی رنگ استفاده می کنند تا از تماس چشمی مستقیم با این نور آبی رنگ معروف جلوگیری کنند.
علت استفاده از دستگاه لایت کیور در دندانپزشکی
امروزه کاربرد کلینیکی رزین کامپوزیت ها افزایش یافته است.
موفقیت ترمیم های کامپوزیت با نور سخت شونده بستگی به درجه پلیمریزاسیون و در نتیجه به شدت نور خروجی دستگاه لایت کیور دارد.
شدت کافی، طول موج صحیح (۴۰۰ تا ۵۲۰ نانومتر) و زمان کیورینگ کافی از متغیرهای مهم در پلیمریزاسیون کافی رزین های کامپوزیتی هستند.
عوامل گوناگونی بر شدت نور خروجی دستگاه تاثیر می گذارد.
با توجه به کاربرد روز افزون کامپوزیت های نوری، اهمیت پلیمریزاسیون کافی بیشتر می شود زیرا موفقیت آنها به میزان پلیمریزاسیون بستگی دارد.
پلیمریزاسیون ناقص باعث اثرات سوء بیولوژیک، افزایش جذب آب، حلالیت کامپوزیت و کاهش سختی می شود.
اینجاست که استفاده از دستگاه های لایت کیور در ترمیم های دندانپزشکی مطرح می گردد.
همچنین با توجه به استفاده وسیع از این مواد به منظور باندینگ، ناکافی بودن نور می تواند بر استحکام باند ترمیم ها تأثیر گذارد.
نحوه عملکرد دستگاه
مواد لایت کیور معمولا حاوی آلفا دی کتون (بنزیل یا کامفوروکینون) به عنوان آغاز کننده هستند.
نوری با شدت کافی و در دامنه ای خاص برای رساندن آلفا دی کتون به وضعیت تحریک شده ضروری می باشد تا ماده ترمیمی شروع به سخت شدن نماید.
عوامل مختلفی بر شدت نور خروجی دستگاه لایت کیور تاثیرگذارند:
-
تغییرات ولتاژ برق محل کار
-
خرابی فیلتر
-
آلودگی نوک دستگاه
-
مات شدن و ضعیف شدن لامپ
-
تضعیف منعکس کننده نور
-
خرابی اجزا الکتریکی
-
شکستگی انتقال دهنده نور
-
قطر کم نوک دستگاه
-
فاصله نوک با محل ترمیم هنگام کیور کردن و زمان تابش نور نمونه هایی از این عوامل هستند.